Molenaardigheden
Tijdens het onderzoek naar mijn voorouders heb ik mij vooral gericht op de Molenaars waar ik zelf vanaf stam. Door de grote hoeveelheid informatie die ik vond heb ik de gegevens kunnen verwerken tot hun levensverhalen.
Via het submenu linksboven kunt u naar deze verhalen doorklikken. Ze staan op volgorde van verleden naar heden.
Hieronder op deze pagina heb ik een eerste kennismaking met deze voorouders gecombineerd met een korte beschrijving van het onderzoek naar mijn stamboom. De volgorde hierbij is net andersom, namelijk van het heden naar het verleden.
Ik ben bij mijn ouders opgegroeid, dus naar hen hoefde ik niet te zoeken.
Mijn vader was geboren in Warmenhuizen in 1913. Dit dorp ten noorden van Alkmaar was in die tijd nog omgeven door vele slootjes en duizenden eilandjes. Op die eilandjes werden vooral kool en aardappelen verbouwd. Ook mijn vader had een paar van die akkertjes waarop hij zijn producten verbouwde. Later werd hij ook veehouder.
Hij trouwde in 1950 met mijn moeder Elisabeth Maria Verbiest die van oorsprong uit Noord-Brabant kwam. Rond 1970 veranderde er veel in en rond Warmenhuizen. De ruilverkaveling kwam, de slootjes verdwenen en er kwamen lange rechte wegen. De bootjes konden verkocht en vervangen worden door een tractor.
Ik weet dat mijn vader altijd leuke verhalen over vroeger had. Hij vertelde bijvoorbeeld over het "ereboien" (aardbeien) plukken bij ome Jaap. Maar ik wist nooit precies over wie hij het nou eigenlijk had. Misschien was dat wel een reden om wat verder te gaan zoeken en vragen. Ook had en heb ik veel neven en nichten (ongeveer 70) waarvan ik de meeste nauwelijks kende. Op een gegeven moment heb ik mijn ooms, tantes, neven en nichten in een overzicht gezet. Dit aan de hand van de geboortekaartjes die mijn moeder had bewaard en door mijn ouders hierover te vragen.
Klik hier om het verhaal over mijn ouders te lezen.
Voor de gegevens van mijn grootouders die ik zelf nooit gekend heb, hoefde ik ook niet ver te zoeken. Mijn vader kon hier over vertellen, en er waren nog foto's en documenten bewaard gebleven.
Mijn opa Dirk woonde ook in Warmenhuizen. Hij trouwde op 15 mei 1906 met Petronella Opdam die uit Schoorl kwam. Ze kregen 6 kinderen.
Net als mijn vader ging hij met het schuitje naar het land om kool en aardappelen te verbouwen. Later kreeg hij een hersenbloeding en werd voor de helft verlamd. Hij overleed in 1944 op 64-jarige leeftijd. Mijn oma overleed vier jaar later.
Klik hier om het verhaal over mijn grootouders te lezen.
Volgens mijn vader waren zijn grootouders Jan Molenaar en Aaltje Mul. Een foto hadden we ook nog, maar verder werd de informatie al wat schaarser. Van een collega kreeg ik toen een foldertje over het regionaal archief in Alkmaar, toen nog aan de Oudegracht gevestigd. Uit nieuwsgierigheid ben ik daar toen een keer naartoe gegaan. Dat was op Goede Vrijdag in 1984, voor mij een vrije dag. Het eerste wat ik vond was de huwelijksakte van mijn overgrootouders Jan Molenaar en Aaltje Mul. Een hele akte over mijn voorouders, en nog wel door hen persoonlijk ondertekend!
Jan was geboren in 1848 en groeide op in Warmenhuizen. Van 1868 tot 1873 zat hij in militaire dienst. Hij trouwde met Aaltje Mul in 1848 en ze gingen in het ouderlijk huis van Aaltje wonen. Dat was aan het Beemsterpad in Warmenhuizen. Ze kregen tien kinderen, waarvan er zes op jonge leeftijd stierven. Jan was landbouwer, hij erfde, kocht en huurde land in de omgeving van Warmenhuizen. Hij overleed in 1915 op 67-jarige leeftijd. Aaltje overleed 14 jaar later op 81-jarige leeftijd.
Klik hier om het verhaal over mijn overgrootouders te lezen.
Ook mijn betovergrootouders vond ik tijdens dat eerste bezoek aan het archief. Dat was niet moeilijk, want ze kwamen ook uit Warmenhuizen, en in de aktes van de burgerlijke stand stond alles beschreven wat nodig was voor het onderzoek.
Dirk trouwde in 1835 met Geertje Bijl. Zij kwam uit Bergen en hij uit Warmenhuizen. Dirk zat in militaire dienst en kreeg toestemming van zijn commandant om te trouwen. Geertje mocht zijn onderdeel echter niet volgen. Ze kregen zes kinderen, en ongeveer negen maanden na de geboorte van het laatste kind overleed Geertje op 38-jarige leeftijd. Dirk hertrouwde met Klaastje Mulder en ze kregen nog een zoon uit dat tweede huwelijk. Geertje had twee kinderen uit een eerder huwelijk. Dirk, die naast landbouwer ook eendenhouder was, overleed in 1881 op 73-jarige leeftijd.
Klik hier om het verhaal over mijn betovergrootouders te lezen.
Het ging best wel voorspoedig die eerste dag in het archief van Alkmaar, want over de ouders van mijn betovergrootouders vond ik ook al enkele gegevens. Na die eerste dag in het archief dacht ik: "volgende week nog een keer en dan ben ik klaar". Het heeft iets langer geduurd, en nu besef ik, dat het nooit klaar zal zijn. De 2e en volgende keren vulde ik de bestaande gegevens nog aan, en ook van andere takken van de familie vond ik veel gegevens.
Jan was in 1794 getrouwd met Pietertje Haarlem alias Heesjes. Vanaf 1797 gingen ze in Warmenhuizen in het ouderlijk huis van Pietertje wonen. Jan erfde het huis en wat landerijen en werd boer. Ze kregen 3 kinderen. Pietertje overleed in 1801 op de jonge leeftijd van 29 jaar. Jan hertrouwde daarna met Aagje Zut uit Oudkarspel. Ze kregen 6 zonen. Financieel viel het blijkbaar niet mee om het gezin te onderhouden. Jan nam hypotheek op zijn huis en landerijen en moest uiteindelijk alles verkopen in 1823. Hij overleed in 1830 op de leeftijd van 62 jaar. Zijn tweede vrouw overleed 10 jaar later.
Klik hier om het verhaal over Jan Pietersz Molenaar en zijn gezin te lezen.
Werkten mijn voorouders op een molen??
Dit is de pas herbouwde Strijkmolen C bij de Zes Wielen in Alkmaar. Deze molen is in korte tijd twee keer door brand getroffen. Op de achtergrond is korenmolen 't Roode Hert nog net zichtbaar.
Eigen foto © 2007
Om de volgende generatie te vinden werd het een stuk moeilijker. Jan Pietersz Molenaar zou geboren zijn in Zijdewind volgens zijn overlijdensakte. Het archief van Zijdewind lag in die tijd echter niet in het streekarchief van Alkmaar. Anderhalf jaar intensief speurwerk zou het kosten om zekerheid te krijgen over zijn doop en zijn ouders. Gemakshalve ging ik eerst door in het archief van Alkmaar om meer gegevens over Jan Pietersz Molenaar te vinden. Veel vond ik, maar niets over zijn afkomst. Ik leerde wel dat er meer bronnen waren dan alleen de burgerlijke stand, en ik ging bijvoorbeeld ook notariële aktes doorspitten. Dat was best wel veel werk omdat er geen alfabetische lijsten waren, en ik dus alle aktes stuk voor stuk moest doornemen om te kijken of er nog een Molenaar in stond.
Op een gegeven moment bedacht ik mij dat ik wel eens voorouders zou kunnen hebben die molenaar van beroep waren geweest. Dat was tenslotte mijn familienaam. Ik heb me toen voorgenomen om dat uit te zoeken. Deze motivatie kwam goed van pas op dit moeilijke punt.
Ik ging vervolgens naar het Rijksarchief voor Noord-Holland in Haarlem, om te kijken of daar iets te vinden was. Niets gevonden dacht ik na dit bezoek. Toen ik thuis mijn aantekeningen nog eens nakeek vond ik wel een Johannes die als zoon van Pieter Jansz Molenaar en Neeltje Dirks werd gedoopt. Als geboorteplaats werd Zijdewind genoemd, maar de naam van de moeder klopte niet, want in de overlijdensakte van Jan stond dat hij een zoon was van Pieter Molenaar en Grietje Bakker. Als de naam van de moeder niet klopte, zou net zo goed de geboorteplaats niet goed kunnen zijn, en de naam van de moeder wel goed. Ik had maar één aanwijzing, en dat was de overlijdensakte uit 1830 van Jan. Op een gegeven moment vond ik nog een aanwijzing. Ik keek naar de namen van de kinderen van Jan: eerst Pieter, waarschijnlijk vernoemd naar opa Pieter. Toen Gertrudis, waarschijnlijk vernoemd naar Guurtje Pieters Schotten, de oma van moederskant. Toen Cornelia, eerst had ik het niet door, maar later begreep ik dat Cornelia hetzelfde is als Neeltje. Dit was een belangrijke aanwijzing dat ik met Neeltje Dirks op het goede spoor zat. Ik ging ook verder met het zoeken naar informatie over de Pieter Jansz Molenaar die met Neeltje Dirks was getrouwd. Ik vond niet veel over hem, maar wel over zijn ouders, broers en zussen. Een broer Reijer Jansz Molenaar vond ik op Texel. Ook daar ben ik gaan zoeken, en uiteindelijk met succes. Na het overlijden van ene Simon Jansz Molenaar in 1810 gingen zijn erfgenamen naar de notaris op Texel. Een van de erfgenamen was Jan Pietersz Molenaar uit Warmenhuizen! Dat was mijn voorouder, dat kon niet missen, zijn handtekening stond eronder. Simon bleek een oom van Jan Pietersz te zijn, die kinderloos was overleden. Nu pasten alle puzzelstukjes, en was ik meteen 2 generaties verder. Het was een bijzondere ervaring, toen ik die notariële akte vond waarin alle losse puzzelstukjes opeens aan elkaar verbonden konden worden. Nadat ik later een uittreksel van de overlijdensakte uit 1830 vond bleek een moeilijk leesbaar stukje de plaatsnaam Texel te vermelden, een gegeven dat ik inmiddels op een andere manier al had gevonden.
Klik hier om het verhaal over Pieter Jansz Molenaar en Neeltje Dirks te lezen.
Dankzij het onderzoek naar Pieter Jansz Molenaar vond ik dus ook zijn ouders. Dat waren Jan Reijersz Molenaar en Maartje Cornelis Cramer. Jan bleek korenmolenaar in het plaatsje Winkel te zijn. Dat was een bevestiging voor de verklaring van mijn familienaam.
Ik zocht in de doop- trouw- en begraafregisters, het oud rechterlijk en notarieel archief van Winkel en Niedorp om meer over zijn leven te weten te komen. Later heb ik dat nog aangevuld met onderzoek in het archief van de gemeente.
Jan trouwde op 18 november 1725 met Maartje Cornelis Cramer uit Nieuwe Niedorp. Zij vestigden zich in Winkel in een huis naast de korenmolen die ze gekocht hadden. Zij kregen minimaal negen kinderen waarvan er in 1742 nog zes in leven waren. Financieel werd het steeds moeilijker voor Jan en zijn gezin. De gemeente weigerde het maalloon te verhogen. De molen raakte in verval en werd na het overlijden van Jan verkocht aan de gemeente. Zijn vrouw Maartje overleed een paar jaar later in 1776.
Klik hier om het verhaal over Jan Reijersz Molenaar en zijn gezin te lezen.
Over de ouders van Jan Reijersz Molenaar vond ik al vrij snel de eerste aanwijzingen. In een notariële akte in Niedorp uit 1742 werden Reijer Pietersz en zijn kinderen (waaronder Jan Reijersz) genoemd. Ook werd melding gemaakt van meelmolens in Warmenhuizen en Schagen. Het onderzoek begon nu steeds interessanter te worden. Reijer Pietersz Molenaar had zich in 1687 als meelmolenaar in Warmenhuizen gevestigd. Door het opkopen van bakkerijen was hij verzekerd van klandizie op zijn molen. Later kocht hij ook molens in omliggende plaatsen. Veel informatie vond ik over hem. Hij was de centrale persoon in een boekje dat ik in 1989 in eigen beheer uitgaf.
Klik hier om het verhaal over Reijer Pietersz Molenaar en zijn gezin te lezen.
Waar Reijer Pietersz Molenaar voor 1687 vandaan kwam was weer even puzzelen. De dopen van de kinderen van Reijer Pietersz Molenaar kon ik niet vinden omdat het RK-doopregister van Warmenhuizen pas in 1713 begint. Om die reden ben ik in het naburige dorp Tuitjenhorn gaan kijken of daar misschien iets te vinden was. Reijer woonde namelijk vlakbij de gemeentegrens met dat dorp. Ook in Tuitjenhorn vond ik deze dopen echter niet. Het toeval wou echter dat zijn eerste vrouw Antje Cornelis uit de Stroet kwam, en het kerkelijk huwelijk in 1687 van Reijer daarom in Tuitjenhorn plaatsvond. Hij werd Reijer Pietersz Grootschermer, molenaar te Warmenhuizen genoemd. Dat was een belangrijke aanwijzing over zijn afkomst, dus ging ik in Grootschermer verder zoeken. Ik vond een akte uit 1692 waarin hij en zijn familie van moederskant werden genoemd na het overlijden van een oom. Het weesboek maakte het plaatje compleet, want Reijer groeide op als weeskind.
De vader van Reijer Pietersz was de eerste niet-molenaar, want hij was binnenschipper van beroep. Hij was omstreeks 1655 getrouwd met Marie Reijers, de dochter van de plaatselijke korenmolenaar. Na hun overlijden werd het weeskind Reijer bij zijn familie van moederszijde ondergebracht. Daar kon hij dus kennismaken met het molenaarsvak.
Klik hier om het verhaal over Pieter Jacobsz Tames en zijn gezin te lezen.
Pieter Jacobsz Tames was een zoon van Jacob Jansz Tames, een stuurman op de haringvangst. We volgen dit keer echter de lijn via Marie Reijers, en blijven op die manier bij de Molenaars.
De ouders van Marie Reijers kwamen ook uit Grootschermer, dus die gegevens vond ik meteen al tijdens het onderzoek naar Marie en haar man. De vader van Marie Reijers was naast korenmolenaar ook nog pachter van diverse imposten (accijnzen). Ik vond veel over hem en zijn vrouw, maar hun afkomst is tot nu toe onbekend. Mogelijk dat Alijt ook uit Grootschermer kwam en de molen via haar kant van de familie geërfd was.
Reijer en Alijt hadden acht kinderen. Zeker twee zonen werden ook korenmolenaar. Over die twee zonen, Maarten en Abram vond ik zoveel interessante gegevens dat ik ook hun verhalen verwerkt heb op deze site.
Klik hier om het verhaal over Reijer Maertsz Molenaar en zijn gezin te lezen.
Na het uitkomen van het boekje over Reijer Pietersz. in 1989 ben ik nog verder gegaan met onderzoek, maar tijdelijk wel op een laag pitje. Vaak ontbrak het me aan de tijd hiervoor. Het idee om het weer verder op te pakken bleef echter. Ik was er van overtuigd dat er nog veel meer te vinden was. Misschien niet verder terug in de tijd, maar wel meer informatie over de personen die ik al had.
Vanaf omstreeks 1993 had ik me aangesloten bij een groep mensen die onderzoek deed naar de veldnamen van de akkers in de regio (Stichting COOG). Een aantal jaren later begon ik weer steeds meer tijd te besteden aan mijn stamboomonderzoek.
Ooit had ik het idee om de resultaten van het aanvullende onderzoek te publiceren in een tweede boek. De tijden zijn veranderd, en boek nummer twee is uiteindelijk in de vorm van deze website gekomen. Voordeel is dat ik niet hoef te wachten tot het moment dat ik klaar ben, want dat moment komt toch nooit. Stamboomonderzoek is één grote legpuzzel zonder zijkanten. In 2007 was de start van deze website. In de jaren erna heb ik regelmatig aanvullingen toegevoegd. Informatie over deze aanvullingen is te lezen in mijn weblog die te bereiken is via onderstaande link.
http://molenaardigheden.wordpress.com